Wilders flikkert staatssecretaris Idsinga om wat grijpstuivers achter de trekhaak

Dat is een rare uitdrukking, achter de trekhaak. Je bedoelt dat iemand voor de bus is gegooid?

Helemaal correct, je begrijpt het idee. In andere landen gebruiken ze een verschillende term voor hetzelfde. Iemand moet als zondebok dienen, zonder dat duidelijk is waarom. 

Dat roept een hoop vragen op. Over wie hebben we het eigenlijk?

Ene Folkert Lútsen Idsinga, laat voor het gemak de middelste naam weg. Het kerstkind van 1971 zag in het Friese Bakkeveen het levenslicht. En Friezen zijn taai, dat weten we, dus de jonge Idsinga zou fiscaal recht in Groningen gaan studeren. Groningen! 

Dat doe je niet uit barmhartigheid, een fiscaal-juridische vijftiger zal vast wel wat spaargeld hebben.

Correct. Idsinga werd in 2004 partner bij Baker McKenzie, een internationaal advocatenkantoor met een jaarlijkse omzet van dik drie miljard piek. Het salaris van een partner hoeft niet openbaar gemaakt te worden, het is geen naamloze vennootschap met aandeelhouders die recht hebben op transparantie. Als partner verdien je op zijn minst tonnen per jaar, dat is een veilige aanname.

Daar zou je wat van kunnen sparen, kan bijna niet anders.

Dat klopt. Idsinga heeft een holding en een eigen advieskantoor, AMFSLI Beheer BV. Die BV lijkt ook zijn persoonlijke spaarpot te zijn. 

Wat knap van jou,, hoe weet je dat nou weer?

Het is niet zo moeilijk. Via Drimble kun je bedrijven vinden die bij bestuurders horen, het is een site die door ‘scraping’ informatie verzamelt waarin je de andere kant op kunt zoeken. Je kunt ook afgaan op tips en die natrekken, dat was in de vluchtigheid niet mogelijk - en ook niet nodig. Maar het kan nog makkelijker. Idsinga was in eerste instantie Kamerlid voor de VVD. Daarna stapte hij over naar NSC. Vanwege zijn achtergrond wilde men hem op Financiën, dat zal de redenering geweest zijn. Kamerleden maken hun neveninkomsten openbaar. Heel veel Kamerleden bezitten bijvoorbeeld vastgoed dat ze verhuren. Het is niet de bedoeling dat je een drukbezette ondernemer bent naast je Kamerlidmaatschap. Maar op deze manier kun je het aandelenbezit controleren en matchen met de KVK.

Je maakt me nieuwsgierig. Hoe rijk is Idsinga dan?

Dan kijken we even naar die BV. 

Idsinga is enig aandeelhouder. De overige reserves bedragen 6,4 miljoen euro, dat is het bedrag dat hij uit zou kunnen keren. Dan moet hij wel de bijbehorende financiële bezittingen verkopen. Dat zijn de financiële vaste activa, ook ongeveer zes miljoen. Deze posten zijn praktisch even groot en dat is geen toeval. De rest is klein bier.

Is het niet schandalig dat een Kamerlid zo rijk is?

Waarom? Je vraagt een financieel expert om Kamerlid te worden. Met zijn achtergrond zal hij wat gespaard hebben, ga je hem dan verplichten om geen bezit te hebben? Dat hij alles in een avond op feest? 

Het is natuurlijk goed mogelijk dat een deel van de bezittingen zorgt voor belangenverstrengeling. 

In theorie zou dat kunnen, maar in dit geval is dat niet waarschijnlijk. Laurens Dassen van Volt noemde dat ook trouwens. Om de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen moet je alles openbaar maken.

Dat is toch een goede gedachte?

Niet echt. Vertelt Dassen ook welke aandelen hij bezit? Het probleem met vermogen is dat het rendeert, daar kun je niks aan doen. Idsinga zegt zelf dat hij wat aandelen in vastgoedfondsen en andere beursgenoteerde fondsen heeft gekocht. Daar komt altijd een beetje dividend uit en dan heb je inkomsten, daar is niks aan te doen. Met geld…

… maak je geld. En we willen ondernemers in de politiek, die hebben dan soms wat vermogen opgespaard.

Exact. Als Idsinga een plukje aandelen Shell heeft, is dat geen extreem heftig nieuws. Je moet iets met je vermogen kopen. Zelf zegt Idsinga dat hij zijn bedrijf op afstand heeft gezet.

Geloof je dat?

Ja en nee, vooral wel. 

Je lijkt erg op de hand van Idsinga te zijn.

Dat is het punt niet, we hebben geen persoonlijke relatie. Wat hier gebeurt lijkt op een akkefietje met Wybren van Haga, die half Haarlem in zijn bezit en schreef bij de neveninkomsten op dat hij wat ‘pandjes’ had. Het probleem is het volgende. Als je niet wil dat er belangenverstrengeling ontstaat, dan kan een ondernemer zijn bedrijf op afstand zetten. Dat is echter slechts in beperkte mate mogelijk, als je er even over nadenkt. Je kunt van de politicus vragen dat hij geen taken in het dagelijks bestuur waarneemt, want hij of zij heeft andere verantwoordelijkheden. 

Echter, uit dat vermogen komt altijd winst, in de vorm van dividend, rente of huurinkomsten, met geld maak je geld. Die winsten gaan altijd naar de eigenaar van het bedrijf, ook als die zegt zich niet actief met de dagelijkse bedrijfsvoering te bemoeien. De eigenaar zou kunnen besluiten geen dividend uit te keren tijdens de politieke carrière, je spaart de uitkeringen op en later incasseer je de winst alsnog. In het register voor neveninkomsten zie je dan geen inkomsten uit zo’n bv. Hans Smolders, een willekeurig voorbeeld, had in 2022 ook zo’n constructie. Wel een commerciële BV maar wonderwel is het een ‘onbezoldigde’ functie. 

Ik snap het, het is onbezoldigd omdat je tijdens je Kamerlidmaatschap geen salaris krijgt. Maar er zijn ook winsten en die pot je op, ook als het bedrijf verder inactief en daarmee politiek oninteressant is. En dat is bij Idsinga ook het geval?

Daar lijkt het zeker op. Kijk nog eens goed naar die overige reserves. Die stijgen met twee ton, een mager rendement op zo’n vermogen. Idsinga zegt dat hij het beheer van het bedrijf op afstand heeft gezet maar het eigendom niet, want dat is gewoon lastig - of hij moet zijn persoonlijke spaarpot weggeven aan de zeehondjes. Dat kun je in alle redelijkheid niet vragen van een potentiële politicus. De jaarrekening is ondertekend door drie andere personen, dus Idsinga is geen bestuurder meer. 

Als je naar een oudere jaarrekening kijkt, bijvoorbeeld van drie jaar geleden, dan zie je een ander beeld. Het gaat even om de post overige reserves. Daarin zit het deel van de winst dat je niet uitkeert. Winst die een ondernemer wel uitkeert, gaat naar zijn privérekening en dan zie je daar niks meer van terug op de jaarrekening. Misschien geeft de ondernemer een gigantisch feest, of geeft hij alles weg, niemand die het weet. Jaarrekeningen zijn in principe gemaakt voor leveranciers als banken en werknemers. Die kunnen dan zien hoe gezond het bedrijf is, mocht je een relatie willen aangaan. Daarbij is enkel het ingehouden deel van de winst van belang, dat kan nog dienen als buffer voor slechte tijden of als garantie. Wat het bedrijf verlaat is weg, ongeacht de bestemming. 

Destijds namen de overige reserves toe van 4,8 miljoen met 1,5 miljoen. Als Idsinga niet in de politiek zit, kan hij lekkere jaartjes draaien, zonder gezeur over spaargeld. Hij kan meer dan een miljoen per jaar verdienen buiten de politiek. Nu levert hij tachtig procent in en dan krijg je gezeik. Een echte geldwolf pakt het anders aan, hoor. Nu er ‘ophef’ is over zijn spaargeld, is het voor hem zeer aantrekkelijk om de pijp aan Maarten te geven en weer zakken te gaan vullen op de Zuidas. Je moet je afvragen of je dat het doel is dat je wil bereiken. 

Die vorige jaarrekening vertoont niet alleen veel meer tekenen van activiteit, maar is ook door Idsinga zelf ondertekend, in tegenstelling tot de laatste. Het lijkt er dus echt op dat hij zijn bedrijf zo veel mogelijk op afstand heeft gezet, voor zover dat mogelijk is met het eigendom van de aandelen: die blijven van hem.

Hoe weet je nou zo zeker dat hij enkel beursgenoteerde fondsen in die spaarpot van zes miljoen heeft zitten en niet allemaal belangen in bedrijven die juist wel voor belangenverstrengeling kunnen zorgen? 

Eerlijk is eerlijk, dat weet je nooit zeker. Misschien zitten er bij die financiële activa wel degelijk bezittingen waarvan de achtergrond heel erg ‘spicy’ is. Misschien heeft hij wel aandelen in een stripclub en voert hij stiekem een lobby voor langere openingstijden, Joost mag het weten. Onder financiële vaste activa vinden we belangen in andere entiteiten maar ook vorderingen. Maar in die post kunnen ook ‘overige effecten’ zitten. Feit is dat Idsinga naast de mooie spaarpot die AMSFLI is, een specifieke deelneming wel noemt. Die staat kennelijk los van AMSFLI.

Oh, wat spannend, waar hebben we het dan over?

Algen. Die kun je eten, of er energie van maken, bedenk het maar. Lekker groen en links. Ergens, ooit, heeft een ondernemer gevraagd of Idsinga wil deelnemen in een startup voor algen. Die heet Algaerator.

Vage naam, als je verhaal klopt. Hoe weet je dit nou weer zo zeker?

Omdat hij dat netjes opgeeft bij zijn neveninkomsten. Algaerator uit Veenendaal heeft een lange schuld van iets meer dan een miljoen, constant. Dat zal een lening met onderpand zijn, zoals een hypotheek. Er zijn enkele aandeelhouders, waaronder klaarblijkelijk Idsinga. Er is een negatief eigen vermogen en de roodstand neemt per jaar toe. Startups kunnen in het begin veel verlies draaien, hopen dat ze dat ooit inlopen. Heel vaak gebeurt dat niet en is het gedaan met de club. Een startup die verlies draait en een aandeelhouder heeft die miljonair is, zoals Idsinga, zal in de regel geen dividend uitkeren. Deze nevenfunctie is dus echt onbezoldigd.

Die BV’tjes van Algaerator hebben allemaal nummers, dat is ook een raar verhaal. 

Ja zeg dat wel. We kunnen het tot in den treure uitpluizen, maar een beetje zoeken met Google doet niet bevroeden dat we hier te maken hebben met een Russisch witwaskanaal. Het is een startup die iets wil met algen. Wellicht kan Idsinga dit een keer uitleggen. 

Idsinga heeft dus een BV met effecten waarvan hij zegt dat het aandelen in beursgenoteerde fondsen zijn, je zou ze in elke pensioenpot kunnen aantreffen. Dat is er een specifieke investering die hij apart opgeeft. Als fiscalist van NSC snapt hij ook wel dat het geen zin heeft om hiermee te marchanderen, beleggingen die wel pikant zouden kunnen zijn in termen van belangenverstrengeling verstoppen in die pensioenpot. De kans is groot dat als hij de beleggingen van AMSFLI openbaar maakt, er helemaal niks interessants te vinden is. Je hebt dan wel iemand in een kwaad daglicht geplaatst, een beetje beschuldigd eigenlijk.

Is dat dan niet terecht? Je mag toch kritische vragen stellen, die kan hij dan beantwoorden als hij zo van transparantie houdt?

In principe is dat helemaal waar. Maar denk even door. Als Idsinga echt een aandelenbelang heeft dat in termen van belangenverstrengeling pikant is, dan stopt hij dat in een BV of stichting die niet zo makkelijk te vinden is. Iemand met zijn achtergrond kan dat zo organiseren. Belangenverstrengeling, omkoping, corruptie, het gebeurt allemaal echt op een andere manier dan waar mensen hier naar hinten. En stel eens dat Idsinga wel aandelen bezit, via AMSFLI, waarvan hij weet dat het schandalig is dat een politicus die heeft, dan had hij de hele portefeuille kunnen verkopen en dezelfde positie innemen zonder BV. Echte boeven met miljoenen op de bank zijn niet dom. Dat deed hij niet, naar alle waarschijnlijkheid omdat het niet zo interessant is allemaal. Als mensen daar dan een hele rel omheen bouwen, maken ze het interessanter dan het is. Hoe weet je bijvoorbeeld dat Laurens Dassen geen aandelen Shell heeft? Gaat hij ook alles opgeven?

Wat vind je eigenlijk van de rol van Wilders?

Hypocriet, bij het schandalige af. Wilders heeft een persoonlijke fittie met NSC, omdat die partij met allemaal democratische vernieuwingsexperimenten bezig was. Kun je voor of tegen zijn, maar NSC wilde een nieuw soort ‘extraparlementair’ kabinet. Wilders ging daarmee akkoord, wellicht werden het vrienden tegen wil en dank. Wilders wil harder optreden tegen migratie dan NSC en dat zorgde recentelijk voor ruzie. Het gaat er niet om wat je van migratie vindt, er is duidelijk sprake van politieke wrevel tussen Wilders en Idsinga.Dan kom je ineens met deze tweet, terwijl je al drie jaar wist of kon weten dat je zaken doet met een miljonair. Rondom een kabinetscrisis ben je ‘ineens’ verontwaardigd. Dat geldt ook voor Laurens Dassen. Die zit in de oppositie en wil zout op elke slak leggen. Is te begrijpen, maar daarmee is hier niet meteen sprake van een heel heftig incident. Politici hebben er soms belang bij de boel een beetje groter te maken dan het is.

Maar waarom is Wilders dan hypocriet?

Laten we dan eens naar zijn financiën kijken. Idsinga heeft inkomsten van een rechtspersoon. Daar komt geld binnen. Hij geeft op wat er binnenkomt, laat een jaarrekening opmaken en publiceert die op zo’n manier dat elke journalist het kan opvragen. 

En Wilders doet dat niet?

Feitelijk niet nee. Er is wel een jaarrekening, maar die zegt niks en dat is zonder twijfel opzet. Kijk maar.

Wilders heeft een vereniging PVV en een stichting, zodat het net lijkt alsof er een partij is met leden - maar dat is steeds Geert Wilders in een andere hoedanigheid. Een vereniging moet meerdere leden hebben, dat is dus Wilders 1 en Wilders 2. Met meerdere leden (twee keer Wilders) voldoe je aan de juridische eis die aan een vereniging wordt gesteld. Daarom is er ook een vereniging PVV. 

Deze vereniging ontvangt geen giften, dat doet de andere rechtspersoon, maar die laat je geen jaarcijfers inleveren (dit gebeurt allemaal op de keukentafel van Wilders). Nu is het compleet onduidelijk wie de PVV financiert. Er komt zonder twijfel geld binnen, in de vorm van giften. Alleen boekt Wilders die over aan het einde van het jaar, van de ene rechtspersoon naar de andere. Precies na het overmaken van alle giften maakt hij de jaarrekening op, elk jaar weer. Dan heb je steeds een balans waar niks op staat. Wilders doet net alsof hij geen giften krijgt, dat kan hij veinzen met deze boekhoudtruc. Wat is interessanter: hoe Idsinga zijn pensioen belegt, of wie Wilders sponsort?

Wilders A en Wilders B, samen alle leden van de PVV, betalen elk jaar elk 75 euro contributie. Dat is precies gelijk aan de bankkosten. Daarom loopt de rekening per jaareinde glad. Maar kom op, geloof je nu werkelijk dat dit de enige transacties zijn van de PVV? 

Zijn andere partijen dan wel transparant? 

Nou, in principe wel. Neem GroenLinks, dat sluit lekker aan bij die algen. Ze laten in de staat van baten en lasten zien dat er inderdaad miljoenen aan giften binnenkomen. Wilders doet alsof dat bij de PVV niet het geval is. 

Daarna zien we een uitsplitsing van alle donateurs die meer dan 4,500 piek aan GroenLinks overboekten. 

Dit overzicht loopt nog even door. Wilders doet alsof hij geen giften krijgt, wat natuurlijk gewoon niet waar is. Volt hangt weer van subsidie aan elkaar, denk aan de giften van George Soros. In elk geval is het een beetje raar als je zelf niet transparant bent en dan Idsinga op de persoon gaat aanvallen, precies, toevallig, op het moment dat er sprake is van een politiek conflict. 

Waarom is dat eigenlijk erg? Het is net als werken aan de digitalisering van het archief van waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. If you can’t stand the heath…

… stay out of the kitchen. Dat is waar. Heftig voorbeeld pak je ook, maar ik voel je. Idsinga had misschien harder van zich af kunnen bijten en dit verhaal zelf uitleggen. Hij gooit het bijltje er wel meteen bij neer. Dat geldt ook voor Ronald Plasterk, die werd ook een vermogen en daarmee een belang in de schoenen geschoven dat niet bestond. Die verkocht zijn huid ook niet duur. 

Aan de andere kant: zo krijg je symboolpolitiek. Natuurlijk is er belangenverstrengeling of zelfs corruptie in Den Haag, laten we niet naïef zijn. Maar denk je daadwerkelijk dat dat via de post ‘financiële vaste activa’ loopt van een BV die je gewoon bij de KvK kan opvragen als je een beetje handig bent? Als Idsinga echt zijn best had gedaan om iets heftigs te maskeren, had hij wel beter zijn best gedaan. Kijk in dat opzicht ook nog eens naar zijn CV. Echte corruptie is echt wat lastiger te vinden. Voor Wilders en Dassen is het precies nu politiek opportuun om dit akkefietje op te blazen. Daarmee loop je wel het risico dat je de aandacht op het verkeerde vestigt. 

Ik vind dat je het goed hebt uitgelegd. Het is vrijdagmiddag, is het geen tijd voor bier?

Helemaal eens. Op het Kremlin! Ik wil alleen dit nog kwijt. Als je graag ondernemers in de politiek wil, dan hebben die een spaarpot. Vraag dan in het begin om openbaarheid, je kunt niet iemand halverwege aan een kruisverhoor onderwerpen. Doe je dat laatste toch, dan maak je het politieke vak wel erg onaantrekkelijk voor mensen met ondernemerservaring. Is dat wat je wil bereiken? Is dat het waard, wetende dat echte corruptie en belangenverstrengeling via veel schimmiger routes loopt? Zo ja, denk daar dan grondig over na en doe dat niet rondom een relletje dat het gevolg is van een toevallige ruzie in Den Haag. 

Mijn werk ondersteunen kan via BackMe, of u koopt mijn boek, Het Euro Evangelie. Of u laat uw waardering voor dit artikel blijken via de knop hieronder, of niet.